COP30’a Katılım Düşük mü Olacak?
Birleşmiş Milletler’in bu ay yaptığı bir ankete göre, ülkelerin çoğu yüksek maliyetler nedeniyle COP30’un düzenleneceği Brezilya’nın Belem kentinde hâlâ otel rezervasyonu yapmamış durumda. Bu durum iklim zirvesine katılımın düşük olacağı yönünde endişeleri artırırken, Brezilya hükümeti mevcut lojistiğin yeterli olacağını savunuyor…
Kasım ayında Brezilya’da gerçekleşecek COP30 öncesinde ülkeler, zirvenin lojistik organizasyonunu yürüten ekiple anlaşmazlık yaşamaya devam ediyor. Özellikle yoksul ülkelerden gelen bazı heyetlerin, yıllık BM iklim görüşmelerine gerekli gördükleri sayıda temsilciyle katılacak maddi imkânlarının olmaması yönündeki endişeler ise bunun en büyük nedenini oluşturuyor.
COP’un organizasyonuna danışmanlık yapan ve farklı ülkelerden 11 üyesi bulunan COP bürosunun toplantısı, iki kez ertelendikten sonra geçtiğimiz Cuma günü (22 Ağustos) gerçekleşirken, bu toplantı, Temmuz ayı sonunda yapılan olağanüstü komite oturumunun ardından geldi. Söz konusu oturumda Afrika ve Pasifik ülkelerinden heyetler, COP30 başkanlığına, yağmur ormanlarının kıyısındaki şehirdeki konaklama koşulları ve maliyetleri hakkında endişelerini dile getirmişti.
Lojistik sıkıntılara yönelik nabız yoklamak isteyen BM İklim Değişikliği Sekretaryası ise Ağustos ayının başında tüm ülkelere bir anket gönderdi. Ülkelerin yaklaşık dörtte üçü yanıt verdi ve büyük çoğunluğu, resmi COP30 platformunda belirtilen aşırı yüksek fiyatlar ve zorunlu minimum konaklama süreleri nedeniyle henüz konaklama rezervasyonu yapmadıklarını belirtti. Climate Home News’in gördüğü anket verilerine göre, 129 heyet hâlâ rezervasyon yapmamıştı ve bunların çoğu gelişmekte olan ülkelerdi. En Az Gelişmiş Ülkeler özelinde bu oran, yanıt verenlerin %90’ını oluştururken, küçük ada devletlerinde bu oran %94’e çıkıyordu.
Konaklama Fiyatları Büyük Eleştiri Konusu
Rezervasyon yapılmamasının ana nedeni sorulduğunda da, katılımcıların %87’si bunu “kaynaklarının çok üzerinde olan fiyatlar” olarak belirtti. Ayrıca %57’si resmi platformda istenen minimum konaklama sürelerini de gerekçe gösterdi.
Anketin ardından, BM İklim Şefi Simon Stiell, Brezilya başkanlığına bir dizi öneride bulundu. Climate Home’un edindiği bilgilere göre bu öneriler arasında, özellikle dünyanın en yoksul ülkeleri için konaklama maliyetlerini düşürmeye yönelik daha iyi mali teşvikler sunulması da yer aldı.
Başkanlık, COP bürosunun ilk sorularına yanıt olarak Ağustos ortasında bir soru-cevap belgesi yayımladı. Bu belgede, artan taleplere rağmen zirvenin Brezilya’nın daha büyük bir şehrine taşınmayacağı ve Amazon’daki Belem kentinde planlandığı şekilde gerçekleştirileceği net bir şekilde ifade edildi. Ayrıca, COP delegeleri için uygun fiyatlı yatak sayısı, ulaşım ve güvenlik konularındaki endişeleri hafifletmek amacıyla alınan önlemler açıklandı.
Başkanlığın temel tutumu o tarihten bu yana değişmezken, minimum konaklama süresinin kısaltılması gibi bazı kriterlerde düzenlemeler yapıldı. 22 Ağustos’ta yapılan COP bürosu toplantısının ardından COP30 başkanlığı bir açıklama yayımlayarak, Brezilya federal hükümetinin Pará eyalet yönetimiyle koordinasyon içinde “COP30’un gerçekleşmesi için gerekli tüm lojistik, altyapı ve güvenlik koşullarının sağlandığını” yeniden teyit ettiğini bildirdi.
Açıklamada, Belem’in COP30 delegelerini ağırlayacak kapasiteye sahip olduğu ve toplamda etkinliğe katılması beklenen 50 bin kişilik tahmini katılımcı sayısından daha fazla olacak bir şekilde 53 bin yatak sunulduğu ifade edildi.
Para Valisi Helder Barbalho, “fahiş konaklama uygulamalarını engellemek” için bir çalışma grubunun harekete geçirildiğini belirtti. Barbalho açıklamasında şunları söyledi:
“COP30’un Amazon’da düzenlenmesinin lojistik açıdan zorlu olacağını biliyorduk, ancak bu tercih sembolik ve stratejiktir: Brezilya’nın ormanları korumadaki merkezi rolünü ve iklim gündemindeki liderliğini dünyaya göstermektedir.”
Delegasyonların %/70’inden Fazlası Hâlâ Rezervasyon Yapmadı
COP30 Başkanı Andre Correa do Lago ise, federal hükümetin çeşitli bakanlıklardan oluşan bir görev gücü oluşturduğunu ve bunun, öncelikli olarak En Az Gelişmiş Ülkeler ve Küçük Ada Devletleri olmak üzere heyetlerin ihtiyaç duyduğu konaklamayı sağlamalarına yardımcı olacağını açıkladı.
Ancak tüm bu çabalar, bazı COP bürosu üyelerinin endişelerini gidermek için yeterli olmadı. Panama’dan COP bürosu başkan yardımcısı Juan Carlos Monterrey Gomez, LinkedIn’de öfkeyle yaptığı bir paylaşımda, COP30 başkanlığından ev sahibi şehrin değiştirilmesinin nasıl resmen talep edilebileceğini öğrenmek istediğini yazdı. Delegasyonların %70’inden fazlasının hâlâ konaklama rezervasyonu yapmadığını hatırlatan Monterrey Gomez, “Bu tek sayı her şeyi söylüyor: mevcut düzenlemeler imkânsız” ifadelerini kullandı.
Cuma günü, Brezilya gazetesi Globo, COP30’un başlamasına sadece 80 gün kala, 196 ülkeden yalnızca 47’sinin oda rezervasyonu yapıp katılımlarını teyit ettiğini bildirdi.
En Yoksul ve Ada Devletleri Dışındaki Delegasyona Sübvansiyon Yok
COP30 başkanlığı ise yaptığı açıklamada, COP bürosundaki ülkelerin BM’ye yaptığı günlük harcırah artırma talebini desteklediğini belirtti. Bu harcırah, bazı gelişmekte olan ülkelerden gelen katılımcıların COP görüşmelerine katılım maliyetlerini sübvanse etmek için BM tarafından verilen bir ödeme olma özelliğini taşıyor. Belém için bu miktarın şu anda günlük 144 ABD doları olduğu, ancak Rio de Janeiro, São Paulo ya da Paraty gibi diğer Brezilya şehirleriyle uyumlu şekilde artırılabileceği ifade edildi.
Brezilya, en yoksul ve ada ülkeleri dışındaki delegasyonlar için oda sübvansiyonu sağlama önerilerine karşı çıktı. Cuma günkü açıklamada, “Geliri Brezilya ile benzer veya daha yüksek olan ülkelerden gelen delegasyonlar için sübvansiyonların genişletilmesi, Brezilya toplumu açısından gerekçelendirilemez” denildi.
Öte yandan Climate Home’un edindiği bilgilere göre, birçok ülke, müzakerelere etkin katılım için gerekli gördükleri kadar temsilciyi Belem’e gönderememe riskiyle karşı karşıya. Örneğin, Brezilya gazetesi Folha’nın Cuma günkü haberine göre Çin, geçen yıl Azerbaycan’da düzenlenen COP29’a kıyasla Brezilya’daki COP30’a göndereceği heyet sayısını yarıya indirmeyi planlıyor.