Okyanuslarda beklenmedik ısınma
Başak Nur GÖKÇAM
NOAA Ulusal Çevre Bilgi Merkezleri’ndeki (NCEI) bilim insanları tarafından yapılan analize göre 2024, ortalama kara ve okyanus yüzey sıcaklığı açısından gezegende kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu. Yaşanan tarihi sıcaklıklar sonucu, Antarktika deniz buz örtüsünü, en düşük ikinci seviyeye düştü. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (UICN) tarafından yayınlanan başka bir rapora göre ise küresel ısınmanın okyanuslardaki oksijen seviyesini büyük ölçüde azalttığı tespit edildi.
UICN tarafından yapılan kapsamlı bir araştırmaya göre 1960 yıllarında okyanuslarda oksijenin az olduğu nokta sayısı 45 iken, günümüzde ise bu sayı 700’ü geçti. Küresel ısınma sonucu iklim verilerinde yaşanan ani yükselmeler, bilim insanlarını şaşkınlığa uğratmaya başladı.
Aucland Üniversitesi ve Colorado’nun Boulder kentindeki Ulusal Atmosfer Araştırmaları Merkezi’nden iklim bilimci Dr. Kevin Trenberth’in liderlik ettiği yeni bir araştırmaya göre okyanuslar, beklenmedik ve alışılmadık bir hızda ısınmaya başladı. Buna göre, okyanuslar dünyanın etrafında uzanan iki bantta daha hızlı ısındı. Bunların birinin güney yarımkürede diğerinin kuzeyde olduğu ortaya konuldu. Yapılan incelemelere göre güneyde 40-45 derecelik ilk bant dünyanın en hızlı ısınma hızına ulaştı.
Ve bu etki özellikle Yeni Zelanda, Tazmanya ve Arjantin’in doğusundaki Atlas okyanusu sularında belirginleşti. İkinci bant ise 40 derece kuzey civarında olup, en büyük etkileri Kuzey Atlantik’te ABD’nin doğusundaki sularda ve Kuzey Pasifik’te Japonya’nın doğusunda görülecek. Bulgulara yönelik açıklamada bulunan Auckland Üniversitesi ve Colorado’nun Boulder kentindeki Ulusal Atmosfer Araştırmaları Merkezi’nden Trenberth, “Bu çok çarpıcı. İklim verilerinden böylesine belirgin bir örüntünün ortaya çıkması alışılmadık bir durum” dedi.
Deniz ekosistemleri bozuluyor
Okyanusların ısınması, denizdeki yaşamı da olumsuz etkiledi. Yaşanan ısınma, deniz ekosistemlerini bozdu ve güçlü bir sera gazı olan su buharının atmosferdeki seviyelerini artırdı. Bu durum sağanak yağmurlara ve aşırı hava olaylarına neden oldu. Trenberth ve İklim Dergisi’ndeki makalenin yazarları, ısı bantlarının 2005’ten bu yana, jet akımındaki kutuplara doğru kaymalar, yani Dünya yüzeyinin üzerinde batıdan doğuya doğru esen güçlü rüzgârlar ve okyanus akıntılarındaki buna karşılık gelen değişimlerle birlikte geliştiğini belirtti.
“Her iki yarımküredeki sıcaklık artışı alışıldık değil”
İklim bilimci Dr. Kevin Trenberth, bilim insanlarının 2000-2023 yılları arasındaki dönemde 2000 metre derinliğe kadar 1 derece enlemdeki okyanus şeritlerini değerlendirmek için ‘benzeri görülmemiş’ miktarda atmosfer ve okyanus verisi işlediğini bildirdi. Yapılan analizlerde, iki önemli bölgenin yanı sıra, tropiklerin çoğunu kapsayan 10 derece kuzeyden 20 derece güneye kadar olan bölgede önemli sıcaklık artışları yaşandı. Trenberth, “Alışılmadık olan şey, her iki yarımkürede de 20 derece enlem yakınındaki subtropiklerde ısınmanın olmamasıdır” ifadelerinde bulundu.